محافظت رایانه در مقابل ویروس

اطلاعات مفیدی دربارۀ ویروس‌ها، ماهیت آن‌ها و راه‌های پیشگیری و مقابله با آن‌ها
 

چکیده
اگر با رایانه سَر‌و‌کار داشته باشید، حتماً با ویروس، این بلای خانمان سوز، آشنا هستید؛ آن هم از نوع تلخش! برای مقابله با ویروس‌ها باید چکار کرد؟ آیا اصلاً می‌توان با آن‌ها مقابله کرد؟ در این مقاله سعی کردیم اطلاعات مفیدی دربارۀ ویروس‌ها، ماهیت آن‌ها و راه‌های پیشگیری و مقابله با آن‌ها را شرح دهیم. با ما همراه باشید.

تعداد کلمات 1349/ تخمین زمان مطالعه 7 دقیقه

نویسنده: دوگ لاو
مترجم: جعفر قربانی

 
اشتباه نکنید! ویروس‌ها واقعی هستند. در این دوره و زمانه که اکثر مردم به اینترنت متصل هستند، ویروس‌ها نیز بسیار فراگیر شده‌اند. هر کاربر می‌تواند مورد حملۀ ویروس‌ها قرار گیرد، و استفاده از اینترنت کاربران را آسیب پذیرتر می‌کند، زیرا تمامی کاربران اینترنت را در معرض خطر آلوده شدن به ویروس قرار می‌دهد؛ ویروسی که می‌تواند از کاربری به کاربر دیگر انتقال پیدا کند.
ویروس‌ها یهویی و از ناکجا‌آباد سر‌و‌کله‌شان پیدا نمی‌شود؛ در اصل ویروس‌ها برنامه‌های رایانه‌ای هستند که به دست برنامه‌نویسان خبیث ساخته شده‌اند. برنامه‌نویسانی که افکار پلیدی در سر دارند و جایشان پشت میله‌های زندان است.
آنچه که ویروس را ویروس می‌کند، توانایی رونوشت‌سازی یا همان کپی کردن خود و انتقال به دیگر رایانه هاست. این رونوشت‌ها نیز بالطبع کلونی‌های بیشتری از خود می‌سازند که رایانه‌های بیشتری را آلوده می‌کند و این چرخه همین‌طور گسترش می‌یابد و همین امر است که آن را مخرب و آزاردهنده می‌کند.
سپس بعد از تکثیر و منتشر شدن، ویروس استقرار می‌یابد تا چیزی آن را به کار بیندازد. شاید با نوشتن دستورالعمل خاصی یا فشردن دکمۀ خاصی این عمل اتفاق بیفتد، و یا حتی بدون دخالت کاربر و با ارسال پیامی از طرف خود سازندۀ ویروس این اتفاق رخ دهد. هنگامی که ویروس فعال می‌شود، کاری که می‌کند نیز بستگی به این دارد که سازنده چه کاری مد نظر بوده است. برخی از ویروس‌ها بی‌خطر هستند و فقط پیامی را نشان می‌دهند که رویش نوشته شده «پیدایت کردم»، برخی ایمیلی به تمامی مخاطبین رایانه ارسال می‌کنند و برخی دیگر نیز تمام اطلاعات رایانۀ کاربر را پاک می‌کنند. حتماً خیلی درد‌آور است!
توصیۀ فنی: خیلی سال پیش در دوران رایانه‌های اولیه، ویروس‌ها از طریق مخفی شدن در فلاپی‌ها از رایانه‌ای به رایانۀ دیگر منتقل می‌شدند. هر موقع که شخصی فلاپی دیسکی از دوستش قرض می‌گرفت، در واقع خطر آلوده شدن به ویروسی که شاید در آن دیسک پنهان شده باشد را به جان می‌خرید.
برنامه‌نویسان ویروس بعدها کشف کردند که ایمیل، راه بسیار موثری برای پخش کردن ویروس‌هایشان است. بدین صورت که ویروس در قالب فایلی الصاق‌شده پنهان می‌شد که در ظاهر، کارآمد یا خیلی جالب به نظر می‌رسید؛ مثلاً دستورالعملی که طبق آن در اوقات فراغت خود بتوانید یک میلیون دلار درآمد داشته باشید، یا عکس‌هایی برهنه از افراد مشهور، یا قرار عاشقانه از طرف معشوقه‌ای قدیمی. هنگامی که کاربر علاقه‌مند ولی بی‌احتیاط، فایل الصاقی را باز می‌کند، ویروس به کار می‌افتد و شروع می‌کند به رونوشت‌سازی در رایانۀ کاربر. حتی گاهی اوقات به نام کاربر، رونوشت‌هایی از خود را به دیگر مخاطبین کاربر ارسال می‌کند.
هنگامی که ویروس در رایانۀ کاربر جا خوش کرد، آن موقع راهی پیدا می‌کند تا خودش را به دیگر رایانه‌های متصل به شبکه برساند. یکی از این راه‌ها این است که خودش را در فلش‌های مموری، که به رایانه متصل می‌شود، تکثیر کند، آن وقت، دیگر رایانه‌ها را نیز می‌تواند آلوده کند.
 

بگذارید چند نکتۀ عالی برای محافظت در برابر ویروس‌ها بگوییم:
    • اصطلاح «ویروس» اغلب نه تنها به برنامه‌های واقعی ویروس (که قابلیت تکثیر دارند) اطلاق می‌شود، بلکه هر نوع برنامه‌های دیگری که به نظر موجب آسیب رسیدن به رایانۀ کاربر می‌شوند را هم دربرمی‌گیرد. این نوع برنامه‌ها را به اصطلاح «اسب تروجان» می‌نامند که معمولا شبیه به بازی هستند، ولی در واقع بدافزار هستند.
    • «کرم رایانه‌ای» شبیه به ویروس است، ولی در واقع دیگر فایل‌های کاربر را آلوده نمی‌کند. در عوض فقط خود را در دیگر رایانه‌ها تکثیر می‌کند. وقتی که کرم خود را روی دیگر رایانه‌ها رونوشت کرد، دیگر نمی‌توان گفت چه اتفاقی ممکن است بیفتد. برای مثال کرم رایانه‌ای می‌تواند حافظۀ دستگاه شما را اسکن کند و به دنبال اطلاعات جالب باشد، مانند رمزهای عبور یا شمارۀ کارت‌های اعتباری، و سپس از طریق ایمیل آن اطلاعات را برای سازنده بفرستد.
    • متخصصان ویروس‌های رایانه‌ای چندین هزار «زنجیرۀ» ویروسی را شناسایی کرده‌اند. بسیاری از این ویروس‌ها اسم‌های بسیار پر زرق و برقی دارند؛ مانند: ویروسِ من عاشقت هستم، ویروسِ سنگ‌شده، و ویروسِ مایکل آنجلو.
    • برنامه‌های آنتی‌ویروس قادر هستند تا ویروس‌های شناخته‌شده را شناسایی و از رایانۀ شما حذف کنند؛ هم‌چنین می‌توانند نشانه‌های وجود ویروس را ردیابی کنند. متاسفانه احمق‌هایی که ویروس‌ها را می‌سازند (اقلاً از لحاظ هوشی) واقعاً احمق نیستند، در نتیجه به طور مستمر تکنیک‌های جدیدی را به کار می‌گیرند تا ویروس‌هایشان شناسایی نشوند. ویروس‌های جدید پیوسته کشف می‌شوند و برنامه‌های آنتی‌ویروس هر چندوقت یک‌بار بروز می‌شوند تا ویروس‌های جدید را حذف کنند.
 

بهترین راه حفاظت رایانه از خظر ویروس‌ها، استفاده از برنامه‌های آنتی‌ویروس است. این برنامه‌ها فهرستی از چندین‌هزار ویروس شناخته‌شده دارند و قادرند آن‌ها را شناسایی و حذف کنند. علاوه بر این، این برنامه‌ها می‌توانند تغییراتی که معمولاً این ویروس‌ها در فایل‌هایتان ایجاد می‌کنند را شناسایی کنند؛ بنابراین می‌فهمند که ویروسی، بدون شناسایی شدن از زیر نظرشان رد شده است.
سیستم عامل‌های ویندوز با برنامۀ آنتی‌ویروس داخلی به نام محافظ ویندوز عرضه می‌شوند. درست است که این آنتی‌ویروس کارایی دارد، ولی گزینه‌های بهتری نیز وجود دارند. آنتی‌ویروس‌های محبوب عبارت‌اند از «آواست» (Avast) که رایگان است و محافظت به مراتب بهتری از ویندوز ارائه می‌دهد، «سیمانتیک سکیوریتی»(Symantic Security) از شرکت سیمانتیک و «ویروس‌اسکن اینترپرایز» (Virus Scan Enterprise) از شرکت مک‌آفی.
به یاد داشته باشید: سازندگان برنامه‌های آنتی‌ویروس از دنیای ویروس کاملا آگاه‌اند و به طور روزمره بروز ‌رسانی‌های زیادی منتشر می‌کنند تا نرم‌افزارشان بتواند با آخرین نسخه از ویروس‌ها مقابله کند. این امر بدین خاطر است که ویروس‌سازان نیز مدام ویروس‌های خود را توسعه می‌دهند؛ پس اگر آنتی‌ویروس خود به طور مستمر بروز رسانی نکنید، دیگر کارایی و ارزش چندانی نخواهد داشت.
چند راه که می‌توانید از آنتی‌ویروس‌ها جهت محافظت از اینترنت استفاده کنید:
    • بر روی تمامی رایانه‌هایی که به اینترنت متصل هستند، آنتی‌ویروس نصب کنید. اگر نرم‌افزارهای آنتی‌ویروس‌های سیستم‌های متصل به اینترنت را بروز رسانی‌شده نگه دارید، این روش بسیار موثر خواهد بود. اگر احساس می‌کنید که چنین کاری ممکن نیست، راه‌کارهای دیگری هستند که می‌توانید اتخاذ کنید.
    • برخی شرکت‌های آنتی ویروس به صورت خودکار نرم‌افزارها را بروز رسانی می‌کنند. این‌گونه دیگر بار زیادی از روی دوش کاربر برداشته می‌شود و حفاظت و ایمنی سیستم نیز بالا می‌رود.
    • آنتی‌ویروس‌های اینترنتی، سرور‌های شبکه‌ای شما را ایمن نگاه می‌دارند. برای مثال شما می‌توانید بر روی صندوق ایمیل‌های دریافتیِ خود آنتی‌ویروس قرار دهید تا ایمیل‌های مضری که برایتان می‌آید قبل از اینکه حتی دیده شوند، از بین بروند.
    • برخی از فایروال‌های داخلی، حاوی بررسی‌کننده‌ای هستند که به شما اجازه دسترسی به اینترنت را نمی‌دهد مگر اینکه آنتی‌ویروستان بروز باشند. این نوع از فایروال‌ها بهترین نوع امنیت را مهیا می‌کنند.
 

جدای از اینکه باید از آنتی‌ویروس استفاده کنید، خودتان نیز باید چند عمل احتیاطی را مدنظر داشته باشید تا اطمینان حاصل کنید که در رایانه‌گردی ایمنی دارید. اگر هنوز فرزندانتان را از این اعمال احتیاطی آگاه نکرده‌اید، بهتر است هر چه زودتر این کار را بکنید.
    • به طور منظم از اطلاعات خود بک‌آپ بگیرید. اگر رایانه شما به ویروس آلوده شود و آنتی‌ویروس نتواند خسارت وارده را تعمیر کند، احتمالاً نیاز پیدا می‌کنید از اطلاعات خود بک‌آپ تهیه کنید. اطمینان حاصل کنید هنگام تهیۀ نسخۀ پشتیبان، رایانۀ شما به ویروس آلوده نباشد!
    • اگر بعد از خریدن نرم‌افزاری متوجه شدید که بسته‌بندی از قبل باز شده، بسته را بازگردانید. به هیچ وجه سعی نکنید آن نرم‌افزار را نصب کنید. چنین مواردی زیاد پیش نمی‌آیند، ولی احتمال دارد که برنامۀ موردنظر به ویروس آلوده شده باشد.
    • بعد از اینکه رایانه خود را از تعمیرات و یا نمایندگی برگرداندید، حتما تمام درایوها را با آنتی‌ویروس اسکن کنید. تعمیرکاران و کارمندان نمایندگی سوء‌نیتی ندارند، ولی چون بر روی رایانه‌های بسیاری کار می‌کنند، ممکن است به طور تصادفی ویروسی را انتقال داده باشند.
    • ایمیل‌های ناشناس یا ناخواسته‌ای که فایل الصاقی دارند را باز نکنید.
    • قبل از بازکردن محتوای هر نوع سی‌دی یا دی‌وی‌دی، اول آن را با آنتی‌ویروس خود اسکن کنید.